De Schaduw van de wind, Carloz Ruiz Safón(2001)
In 1999 bezocht ik Barcelona. Het was mijn tweede stedenreis en na de wereldstad Rome kon ik het kleinschalige en bijna provinciaalse van Barcelona wel waarderen. Ik genoot van de verfrissende architectuur van Gaudi, slenterde over de Ramblas naar het nieuwe Waterfront, beklom de Montjuïc en was verbaasd over het rechte stratenpatroon van de modernistische wijk Eixample. Hetzelfde stratenpatroon als New York, Beunos Aires en Santiago.
In 2001 verscheen De schaduw van de wind van Carloz Ruiz Safón. Pas in 2005 las ik de Nederlandse vertaling. Het was een heerlijke ervaring om weg te dromen naar het Barcelona van de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. De uitgave van mijn boek was zelfs verlevendigd met foto's van details uit de straten waar het verhaal zich afspeelt en met foto's die sfeerbeelden gaven van het Barcelona bijna een eeuw geleden. Dubbeldekkers in verlaten straten met klinkerwegdek, rijk versierde straatlantaarns op gas, trammetjes, mannen met stropdas en vrouwen in mantelpakjes, wasgoed aan balkonnetjes en een oude vrouw die op straat zit te lezen in het laatste streepje zonlicht.
'Deze stad is een heks, weet u dat, Daniel? Ze gaat onder je huid zitten en steelt je ziel zonder dat je het door hebt.'
Gaat het boek over de stad Barcelona? Nee. Zoals Zafón zelf zegt, gaat het boek over boeken, lezen, verhalen vertellen en boekhandelaren. Het boek bevat elementen uit de gothic, het mysterie, de roman en het fantastische. In zijn zoektocht naar Julián Carax, de schrijver van het boek De Schaduw van de Wind, neemt de hoofdpersoon, Daniel Sempere, zoon van een boekhandelaar, ons mee door Barcelona.
We zien onszelf lopen door de Calle Santa Ana, waar de boekhandel van de Sempere's steeds minder een veilige haven voor Daniel wordt. Op het romantische Plaza Real woont Clara, de blinde mooie vrouw, waar Daniel heimelijk verliefd op is. De dramatiek van Nuria, de vrouw die bij de uitgever van het boek werkte en zich haar hele leven vastbijt in het beschermen van Julian, wordt sterk neer gezet door de omgeving: het still en achteraf gelegen Plaza San Felipe Neri. Een pleintje met een fontein, een kerkje en gekleurde erkers op de eerste verdieping.
Met tram nummer tien gaan we naar de Avenida Tibidabo in de wijk Ensanche of Eixample, waar de dreigende en verlaten palazzo's staan. In het palazzo van de Aldaya's bedrijven zowel Julián als
Daniel de liefde, maar vinden ook geliefden de dood. De dreigende gietijzeren hekken, de kelders en de trappenhuizen van de door belangrijke architecten gebouwde huizen versterken de beklemmende beelden.
Hoe belangrijk is Barcelona voor het verhaal? In hoeverre had het verhaal zich ergens anders af kunnen spelen? Ik lees boekverslagen, waarin gezegd wordt van wel. Buiten het feit dat Zafón geboren is in Barcelona, zijn mijns inziens verschillende locatie-elementen essentieel voor het verhaal: de burgeroorlog en het verwoestende Francoregime, de pleinen, lantaarns en typische palazzo's die kenmerkend zijn voor Barcelona en de maat van de stad. Záfon heeft zijn Barcelonese beschrijvingen geput uit eigen ervaringen en overleveringsverhalen die hij hoorde op zijn inspiratietochten.
Lees De Schaduw van de Wind niet alleen vanwege Barcelona, lees het ook vanwege de stijl. Het klassieke en poëtische taalgebruik past bij de tijd, de cultuur en de stad. In het begin moet je als lezer even wennen aan de bloemrijke beschrijvingen, de bijvoeglijk naamwoorden en de lange zinnen. Langzamerhand wordt je gegrepen door zijn filmische en zintuiglijke beschrijvingen en de verfijnde humor. Het verhaal heeft verrassende wendingen en een onvoorspelbaar plot en einde. De surrealistische elementen zijn subtiel en de lezer glijdt soepel mee met de fantasie van de schrijver.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten